ناسازگاری نوجوان و مشکلات والدین با آن ها

علاوه بر تغییرات فیزیولوژیکی که در دوران نوجوانی رخ می دهد، تغییرات روانی ایجاد شده در این دوران نیز بر ارتباط با نوجوان تأثیر می گذارد. در این دوره که فرد می خواهد آزادتر و مستقل تر باشد، نیاز به درک شدن در سطح بسیار بالایی دارد. والدین باید ویژگی های این دوران را به خوبی بشناسند تا این وضعیت را درک کنند. در این دوره مشاهده می شود که نوجوان و والدین به جای ارتباط بیشتر از هم جدا شده و درگیری های بین آن ها شدیدتر می شود. در دوران نوجوانی والدین باید نسبت به ناسازگاری نوجوان خود بسیار صبور و با درک باشند و در مقابل رفتارهای خشمگینانه اوضاع را تحت کنترل بگیرند.

دوره نوجوانی

نوجوانی دوره ای است در بازه سنی 12 تا 21 سال که افراد تفاوت های هورمونی، فیزیولوژیکی و روانی را تجربه می کنند. این دوره در واقع بخشی بین کودکی و بزرگسالی به شمار می رود. در مرحله نوجوانی که اولین قدم برای بزرگسالی است، نگرش های کودکانه فرد با نگرش های بزرگسالی جایگزین می شود. عضویت در یک گروه در دوران نوجوانی برای پذیرفته شدن افراد بسیار مهم خواهد بود.

در این دوره میل جنسی به اوج خود می رسد. در دوران نوجوانی افراد حتی اگر به سن بلوغ هم رسیده باشند، همچنان کودک محسوب می شوند؛ زیرا برخی از رفتارهای آن ها هنوز به طور کامل ثابت نشده است. ژنتیک در دوران نوجوانی بسیار مهم است. جدای از این، شرایط اجتماعی – اقتصادی و اقلیم نیز جزو عوامل مؤثر بر فرآیند نوجوانی قرار دارند.

عواملی مانند تجربیات در اوایل دوران کودکی، تربیت، نگرش والدین و سابقه خانوادگی از جمله متغیرهای مهمی هستند که نشان می‌دهند نوجوانی چگونه شکل می گیرد. در نوجوانی اختلالات اضطرابی، اختلالات افسردگی، اختلالات خلقی، نقص توجه و بیش فعالی، اختلال وسواس فکری عملی، رفتارهای پرخطر، سوء مصرف مواد، اختلالات جنسی یا خودارضایی نوجوان از شایع ترین موارد ناسازگاری نوجوان هستند.

بیشترین مشکلات والدین با نوجوانان خود

ناسازگاری نوجوان با والدین معمولا زمانی رخ می دهد که فرزندان آرزوهای آزادی و حقوق داشته باشند. در مقابل نیز والدین انتظاراتی از نوجوان نسبت به مسئولیت های آن ها دارند. نوجوانان می خواهند بیشتر آزاد باشند و در این مدت زمان بیشتری را بیرون از خانه و با دوستان خود بگذرانند. آن ها فکر می کنند این طبیعی ترین حق آن ها است. آن ها معمولا از انجام مسئولیت های خود در مدرسه و خانه اجتناب می کنند و ممکن است به دلیل انجام ندادن این مسئولیت ها با والدین خود وارد درگیری شوند.

از سوی دیگر والدین انتظار دارند فرزندانشان که به سن بلوغ نزدیک می شوند مسئولیت بیشتری در زندگی، مدرسه و خانه بر عهده بگیرند. والدین سعی می کنند رفتار نوجوان خود را اصلاح کنند و رفتارهایی را انجام دهد که هرگز در کودکی انجام نداده است. درست مثل قبل، آن ها می خواهند در مورد هر فردی که با فرزندشان دوست است بدانند. والدین همیشه می خواهند بدانند که نوجوانشان به کجا می رود. برای نوجوانان، این مورد ممکن است محدودیت به حساب آید. به همین دلیل، نوجوان و والدین دائما رو در روی هم قرار می گیرند. سایر مشکلات بین والدین و نوجوانان عبارت‌اند از:

• تضاد باورها
• فقدان ارتباط مناسب
• تضاد با عقاید فرزندان
• عدم توجه به توصیه های والدین
• برآورده نساختن توقعات والدین
• انتقاد مداوم از سوی والدین
• مقایسه غیر ضروری
• شکایت از نوجوان

علل ناسازگاری نوجوان با خانواده

رشد هورمونی و ذهنی در دوران نوجوانی ادامه می یابد. حتی اگر والدین فردی را ببینند که از نظر جسمی رشد یافته و شبیه بزرگسالان به نظر می رسد. تغییرات احساسی ناشی از تفاوت هورمونی نیز بخشی از این فرآیند است. در این دوره، نوجوان به شدت مشغول اندام و ظاهرش می شود و می تواند وقت خود را ساعت ها جلوی آینه بگذراند. حتی ممکن است به اختلال بدشکلی بدن نیز دچار شود.

 یکی از دلایل ناسازگاری نوجوان این است که او علاوه بر ظاهر بیرونی، در جستجوی خود نیز است. این تلاش او را می توان به شکل اضطراب، عصبانیت، خلق و خوی افسرده مشاهده کرد. بسیاری از والدین احساس می کنند که نمی توانند فرزند خود را بشناسند یا ارتباط فرزندشان با آن ها قطع شده است. به همین دلیل والدین در این مسیری که پیش رو دارند، نیاز به راهنمایی و مطالعه پیدا می کنند. خوشبختانه امروزه کتاب ها و دوره های مختلفی در این زمینه وجود دارد.

نوجوانی مرحله ای است که در آن هویت یابی صورت می گیرد. در این مرحله، بسیاری از افراد از والدین خود دور می شوند و برای شکل دادن به یک هویت سالم به علایق متفاوتی روی می آورند. برای مثال، ممکن است از معلمی که در مدرسه دوست دارند یا  رفتار بازیگر مورد علاقه خود تقلید کنند.

قرار گرفتن در جمع و احساس تعلق مهمترین نیاز افراد در دوران نوجوانی است. آن ها در این دوران سعی می کنند خود را از محیطی که در آن بزرگ شده جدا کرده و در جهتی عمل کنند که شبیه آن ها نباشد. بسیاری از والدین در این مرحله احساس اضطراب خواهند کرد. با این حال، این یک مرحله انتقالی است و نوجوان به مرزهای سالم نیاز دارد تا بتواند خودسازی را به روشی سالم کامل نماید.

راهکارهایی به والدین برای بهبود ارتباط با نوجوان

با در نظر گرفتن ویژگی های دوران نوجوانی و دقت بیشتر می توان از ناسازگاری نوجوان و والدین جلوگیری کرد. والدین هنگام ارتباط با فرزندان خود باید به نکات زیر توجه کنند. اگر والدین درباره دوره جدیدی که فرزندانشان وارد آن می شوند، یعنی نوجوانی بیشتر بدانند و نحوه رفتار نوجوانان را به طور کلی در این دوره بیاموزند، می توانند متناسب با این دوران با فرزندان خود ارتباط برقرار کنند.

والدین باید در رفتار خود برای کاهش ناسازگاری نوجوان ثبات داشته باشند. نوجوانان از والدین خود انتظار دارند که بپذیرند آن ها بزرگ شده اند و در مورد آن ثابت قدم بمانند. از طرفی در این دوره والدین یا بر رفتارهای قبلی خود پافشاری می کنند و یا مدام روش خود را تغییر می دهند، بدون اینکه بدانند چگونه باید رفتار کنند.

در برخی موارد نباید از جملات ضد و نقیض مانند «تو بچه ای» و در برخی موارد «بزرگ شدی» استفاده کرد. والدین نباید با توجه به موقعیت های لحظه ای به نوجوان پیام های دوسویه بدهند؛ زیرا نوجوانی که در معرض این موضوع قرار می گیرد ممکن است در درک تفاوت بین کودکی و نوجوانی مشکل داشته باشد.

هدف والدین دوستی با فرزندانشان است. در واقع این راه درستی نیست. فرزندان آن ها دوستان زیادی دارند. بنابراین، در اینجا هدف این است که الگوی مناسبی در زندگی فرزندان خود و همچنین شنونده خوبی باشند. در زیر چند راهکار برای بهبود ارتباط با نوجوانان و کاهش ناسازگاری نوجوان بیان شده است.

• حفظ حریم شخصی

همه والدین از فرزندان خود انتظار دارند که به فضای خصوصی آن ها احترام بگذارند. ما به عنوان والدین نیز باید به فضای خصوصی آن ها احترام بگذاریم. ورود به اتاق او بدون در زدن، استراق سمع در حین صحبت با تلفن می تواند نمونه هایی از این دست باشد. تصور اینکه فرزندانمان همیشه مرتکب اشتباه می شوند، کنترل بیش از حد و انعکاس این اضطراب باعث آسیب به حس اعتماد به نفس در نوجوانان خواهد شد. در نتیجه این رفتار، آن ها همیشه نیاز به تایید را احساس می کنند.

• احترام به علایق و نظرات نوجوان

در این دوره برای مدارا با ناسازگاری نوجوان گوش دادن به علایق، خواسته ها و انتظارات خاص آن ها بسیار مهم است. نظرات نوجوانان را نباید دست کم گرفت، حتی اگر غیرمنطقی به نظر برسد. باید با زبان مناسب با آن ها صحبت کرد. زیرا نگرش و رفتار والدین ارتباط تنگاتنگی با این دارد که فرزندانشان در آینده چه نوع فردی خواهند شد. هنگام صحبت کردن نباید از زبان انتقادی استفاده کرد. فراموش نکنید که همدلی اساسی ترین کلید همه روابط است. جدی گرفتن حرف های نوجوان، اهمیت دادن به او، اهمیت دادن به ایده هایش باعث می شود که او به والدینش نزدیک تر شود.

• ابراز محبت صحیح به نوجوان

در این دوره نوجوانان از ابراز محبت والدین خود مانند بوسیدن و در آغوش گرفتن در حضور همسالان خود خجالت می کشند؛ زیرا از نظر آن ها این رفتار مناسب دوران کودکی می باشد. در اینجا وظیفه والدین این است که با احترام به آن ها نزدیک شوند و به اجبار فرزندشان را در آغوش نگیرند. عشق به او را می توان در کلمات به کار برد و او این کلمات محبت آمیز را خواهد شنید.

سخن پایانی

نوجوانی دوره گذر از کودکی به بزرگسالی است که در آن رشد و بلوغ زیستی، روانی، ذهنی و اجتماعی صورت می گیرد. نوجوانان در این سن با مسائل مختلفی دست و پنجه نرم می کنند. بسیاری از آن ها مدام با والدین خود درگیری دارند زیرا می خواهند مستقل باشند و سعی در اثبات آن دارند. در این سن نوجوانان سعی می کنند کنترل امور زندگی خود را در دست بگیرند. والدین با شناخت مسائل نوجوانان در این سن و انتظارات آن ها می توانند بهتر با ناسازگاری نوجوان خود کنار بیایند.

اگر پدر و مادری هستید که به چگونگی ارتباط خود با فرزندانتان اهمیت می دهید و در تلاش هستید که این مسیر پر چالش را به خوبی پشت سر بگذارید؛ می توانید در دوره های آموزشی که پناه سبز برای شما تدارک دیده است شرکت کنید و سوالات و مشکلات خود را با ما در میان بگذارید.

منبع: sencard

پناه سبز

سوالات متداول

• علل ناسازگاری نوجوان با والدین خود چیست؟

رشد هورمونی و ذهنی در دوران نوجوانی ادامه می یابد. حتی اگر والدین فردی را ببینند که از نظر جسمی رشد یافته و شبیه بزرگسالان به نظر می رسد. تغییرات احساسی ناشی از تفاوت هورمونی نیز بخشی از این فرآیند است. او علاوه بر ظاهر بیرونی، در جستجوی خود نیز است. این تلاش او را می توان به شکل اضطراب، عصبانیت، خلق و خوی افسرده مشاهده کرد. بسیاری از والدین احساس می کنند که نمی توانند فرزند خود را بشناسند یا ارتباط فرزندشان با آن ها قطع شده است.

• چه راهکارهایی برای حل مشکلات ناسازگاری نوجوانان به والدین پیشنهاد می کنید؟

حفظ حریم شخصی، ابراز صحیح محبت به نوجوان، احترام به علایق و نظرات او