آشنایی با راه های تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان

تربیت و پرورش کودکان و آماده کردن آن ها برای زندگی مهم ترین وظیفه و هدف والدین است. بی شک هر پدر و مادری دوست دارد تا فرزندانی مفید به جامعه تحویل دهد. برای رسیدن به این هدف بایستی فرزند خود را با خصلت های نیکو آشنا کرده و در ایجاد و تقویت این خصلت ها در فرزندان خود بکوشید. از آن جایی که شخصیت اصلی انسان ها در نوجوانی شکل می گیرد، آموزش درست کودکان در این سن و سال بسیار مهم است. مسئولیت پذیری در نوجوانان یکی از مهم ترین زمینه هایی است که باید مورد توجه والدین قرار گیرد.

بی شک انسان های مسئولیت پذیر در مواجه با مشکلات مختلف، بهتر می توانند به دنبال راه حل مناسب بگردند و مسیر زندگی خود را پیدا کنند. به دلیل اهمیت بسیار بالای مسئولیت پذیری در نوجوانان تصمیم گرفته ایم به طور کامل راه های ایجاد و تقویت این حس را در نوجوانان بررسی کرده و روش های برخورد با نوجوان بی مسئولیت را برای شما شرح دهیم. بی شک مطالعه این مقاله می تواند اطلاعات بسیار مفید و کاربردی را در اختیار والدین قرار دهد. پس در ادامه با ما همراه باشید.

منظور از مسئولیت پذیری چیست؟

در حقیقت مسئولیت پذیری یک تعهد درونی است که به وسیله خود شخص یا یک فرد دیگر برای او تعیین می شود و فرد می کوشد تا به تعهدی که تعیین شده است پایبند بماند. در واقع به طور خلاصه مسئولیت پذیری را می توان انجام کاری دانست که بر عهده شما واگذار کرده اند. با ایجاد حس مسئولیت پذیری در نوجوانان و تقویت آن در واقع برای کودکان خود این موضوع را روشن می کنید که بایستی نسبت به وظایفی که در اختیار او قرار دارد بی تفاوت نباشد و تمام تلاش و کوشش خود را برای انجام آن به کار ببرد.

راه های تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان

یکی از دغدغه های اصلی والدین، آموزش مسئولیت پذیری در نوجوانان است. در واقع افراد در سن و سال نوجوانی دارای روحیه سرکش هستند و دوست ندارند که زیر بار تعهد بروند. از این رو آموزش و تقویت مسئولیت پذیری در این سن کار سخت و چالش برانگیزی است. خوشبختانه روانشناس ها راه های مختلفی را به والدین پیشنهاد داده اند تا آن ها بتوانند حس مسئولیت پذیری را در نوجوانان خود تقویت کنند. در ادامه ما به بررسی و توضیح کامل راه های تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان پرداخته ایم.

• تعیین انتظارات

در مرحله اول بایستی انتظارات خود از کودکانتان را تعیین کرده و این موارد را به طور شفاف برای آن ها بیان کنید. در وهله اول نوجوان باید بداند چه انتظاراتی از او دارید تا بتواند برای رسیدن به آن ها تلاش کند. تلاش و کوشش برای رسیدن به انتظارات والدین، اولویت اول در مسیر تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان است. توجه داشته باشید، انتظاراتی که از نوجوانان خود دارید بایستی منطقی و به جا باشند. انتظارات بی جا یا غیر ممکن باعث ایجاد حس نا امیدی در نوجوان، سر کش شدن آن ها و حتی کاهش عزت نفس در نوجوانان می شود.

• اعتماد به نوجوان

برای آن که بتوانید حس مسئولیت پذیری را در نوجوانان تقویت کنید لازم است تا در بسیاری از زمینه ها به آن ها اعتماد کنید. فرزند شما باید حس اعتماد والدینش را به خوبی درک کند. به عنوان مثال می توانید انجام کار های مختلف روزمره را به او بسپارید. در این هنگام نوجوان به این درک می رسد که خانواده او برای انجام یک کار مهم او را شایسته می دانند و به او و توانایی هایش اطمینان دارند. اعتماد به نوجوانان و واگذار کردن اموری بر عهده آن ها، تأثیر بسیار زیادی در ایجاد و تقویت حس مسئولیت پذیری در نوجوانان دارد.

• کمک به تعیین اهداف

هر شخصی در زندگی خود اهدافی را تعیین کرده و برای رسیدن به آن ها تلاش می کند. شما به عنوان والدین نباید اهداف فرزندان خود را دست کم بگیرید یا آن ها را به خاطر هدف هایی که دارند، مسخره کنید. بلکه حتماً لازم است تا با فرزندان خود در مورد رویا و اهدافی که در سر دارند صحبت کرده و در تعیین اهداف درست،آن ها را یاری دهید.

همچنین والدین موظف هستند تا به فرزندانشان در رسیدن به اهدافی که دارند کمک کنند. شما باید به فرزند خود این موضوع را بفهمانید که در مقابل رویا ها و اهدافی که دارد مسئول است و باید برای رسیدن به آن ها تلاش کند. این کار باعث می شود تا مسئولیت پذیری در نوجوانان تقویت شود.

• پاداش دادن به نوجوان

زمانی که فرزند شما کاری که برای انجام آن تعهد داشت را به خوبی و به نحو احسنت انجام دهد، لازم است تا برای قدر دانی از او پاداشی را تدارک ببینید. توجه داشته باشید بسیاری از خانواده ها پاداش و رشوه را با یک دیگر اشتباه می گیرند و درک درستی از این موضوع ندارند. شما نباید به کودک خود بگویید در ازای انجام فلان کار، به تو پاداش می دهم. چرا که در این صورت نوجوان کار خود را نه از سر مسئولیت پذیری بلکه صرفاً برای گرفتن پاداش انجام خواهد داد.

والدین نباید قبل از انجام کار، از پاداش و جایزه حرف بزنند. بلکه نوجوان در ابتدا باید تعهد خود را بدون چشم داشت و صرفاً بر پایه حس مسئولیت پذیری خود انجام دهد. اما اگر این کار را درست انجام داد، برای تشویق او به ادامه راهش می توانید جایزه ای را برای او تدارک ببیند. توجه داشته باشید که نوع پاداشی که در نظر می گیرید کاملاً سلیقه ای بوده و به شرایط خود شما و فرزندتان بستگی دارد.

• احترام گذاشتن به نوجوان

دل نگرانی های شما برای فرزندتان و تلاش برای قرار گیری او در مسیر درست زندگی یک امر کاملاً طبیعی است. اما باید به این نکته توجه داشته باشید که شما نمی توانید به جای فرزند خود زندگی کنید. از این رو بایستی به انتخاب های او احترام بگذارید و این نکته را به خود گوش زد کنید که شما فقط می توانید راه درست را به فرزندتان نشان دهید اما اگر او یک مسیر دیگری برای زندگی خود داشت، باید به خواسته اش احترام بگذارید.

• آموزش مدیریت زمان

مدیریت زمان نقش بسیار مهمی در تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان دارد. شما باید به فرزند خود نحوه و اصول مدیریت زمان را به خوبی یاد دهید. با انجام این کار باعث می شوید که فرزندانتان افرادی وقت شناس و منظم باشند. تجربه ثابت کرده اشخاصی که به زمان اهمیت می دهند، مسئولیت پذیر تر هستند.

اهمیت افزایش مسئولیت پذیری در دوره نوجوانی

مسئولیت پذیری یکی از ویژگی های بسیار مهم انسان ها است. در واقع والدین نقش بسیار زیادی در پیدایش و تقویت این حس در فرزندان خود دارند. از آن جایی که نوجوانی دوره بسیار مهم و حساسی است و شخصیت اصلی افراد در این سن شکل می گیرد، لازم است تا والدین به تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان توجه ویژه ای داشته باشند. اگر افراد بتوانند در سن نوجوانی مسئولیت پذیر باشند، بی شک در بزرگسالی نیز این خصلت را خواهند داشت.

روش های برخورد با نوجوان بی مسئولیت

در کنار راه و روش های مختلف برای تقویت مسئولیت پذیری نوجوانان که در بخش های قبل به طور کامل به بررسی و توضیح آن ها پرداختیم، لازم است تا والدین شیوه برخورد با نوجوانان بی مسئولیت را نیز یاد بگیرند تا در صورت مشاهده بی مسئولیتی در فرزندان خود بتوانند رفتار مناسبی را از خود نشان دهند. در ادامه متداول ترین روش های برخورد با نوجوان بی مسئولیت را برای شما شرح داده ایم.

• تقسیم کار عادلانه

یکی از اصلی ترین دلایلی که نوجوانان مسئولیت پذیر نیستند و از انجام دادن کارهایی که برای آن ها تعیین کرده اید، سر باز می زنند آن است که فکر می کنند تقسیم کار عادلانه ای صورت نگرفته است و وظایف آن ها سنگین تر و پر زحمت تر است. شما به عنوان یک والدین برای تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان در ابتدا باید سعی کنید تا تقسیم کار عادلانه ای در بین اعضای خانواده انجام دهید و این باور را در فرزند خود ایجاد کنید که تمام اعضای خانواده به یک میزان و به یک اندازه مسئولیت دارند.

• تعیین مجازات

یکی دیگر از روش های مقابله با عدم مسئولیت پذیری در نوجوانان، تعیین مجازات برای آن ها در صورت عدم انجام وظایف خود است. نوجوانان باید بدانند که در صورت بی مسئولیتی که دارند مجازات می شوند و ممکن است امتیازاتی مانند بازی با کامپیوتر، بیرون رفتن با دوستان و… را برای مدتی از دست بدهند. تعیین مجازات برای نوجوانان بی مسئولیت، باعث می شود تا آن ها به این درک برسند که در صورت انجام ندادن وظایف خود باید عواقب آن را بپردازند.

البته شما به عنوان یک والدین در تعیین مجازات برای فرزندان بی مسئولیت خود باید دقت بسیار زیادی داشته باشید. در واقع نوجوانان به دلیل قرار گیری در شرایط سنی حساس، واکنش های شدید تر و غیر منطقی به اتفاقات اطراف خود نشان می دهند. از این رو مجازاتی که برای آن ها تعیین می کنید نباید سخت و سنگین باشد، تنها کافی است که او را برای مدت کوتاهی مجازات کنید تا صرفاً بداند که انجام ندادن مسئولیت هایی که بر عهده او است، عواقب دارد.

بسیاری از والدینی که به مشاورها و روانشناس ها مراجعه می کنند سؤالات بسیار زیادی در مورد نحوه تعیین مجازات برای نوجوانان بی مسئولیت خود دارند. در واقع شما به عنوان یک والدین باید بدانید که تعیین مجازات و مدت زمان آن کاملاً به شرایط شما و فرزندتان بستگی دارد و نمی توان برای همه نسخه یکسانی پیچید. فقط به این نکته توجه داشته باشید مجازاتی که تعیین می کنید نباید خیلی سفت و سخت باشد چرا که در این صورت ممکن است اثر منفی بر روی حس مسئولیت پذیری نوجوانان داشته باشد.

• ایجاد الگو برای نوجوان

در تربیت و آموزش نوجوانان، رفتار و کردار والدین تأثیر بسیار بیشتری نسبت به گفت و گو دارد. از این رو به عنوان یک پدر یا مادر به جای آنکه مدام مسئولیت پذیری را برای فرزند خود تعریف کرده و او را به این راه سوق دهید، سعی کنید که خودتان آدم های مسئولیت پذیری باشید. بی شک یک پدر و مادر بی مسئولیت نمی تواند در مورد مزایا و خوبی های مسئولیت پذیری برای فرزند خود صحبت کند.

اگر نوجوان احساس مسئولیت پذیری را در والدین خود مشاهده کند، خود به خود در این راه قدم خواهد گذاشت و والدین خود را الگو قرار خواهد داد. پس برای مقابله با بی مسئولیتی نوجوانانتان و تقویت این ویژگی در آن ها سعی کنید که در وهله اول خود انسان های مسئولیت پذیری باشید. در بسیاری از مواقع زمانی که فرزندان مسئولیت پذیری والدین خود را می بیند، نا خود آگاه این رفتار در آن ها نیز ایجاد می شود و سعی می کنند وظایفی که به آن ها سپرده می شود را به درستی انجام دهند.

• رفتار منطقی

ارتباط برقرار کردن با نوجوانان به دلیل سن و سال حساسی که دارند، کمی سخت است. والدین در هنگام مشاهده بی مسئولیتی های فرزندان خود در مرحله اول باید آرامش خود را حفظ کرده و به صورت منطقی با موضوع بر خورد کنند. رفتار احساسی و هیجانی والدین در این مورد باعث بدتر شدن اوضاع می شود و حتی ممکن است نوجوانان صرفاً به خاطر کل کل با والدین خود به بی مسئولیتی های خود ادامه دهند.

سخن پایانی

مسئولیت پذیری در نوجوانان یک موضوع بسیار مهم و حیاتی است. افراد بسیاری از ویژگی های بزرگسالی خود را از دوران نوجوانی کسب می کنند از این رو والدین موظف هستند که حس وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری را در فرزندان خود ایجاد کرده و در تقویت آن بکوشند.

 در این مقاله ما راه های مختلف برای تقویت مسئولیت پذیری نوجوانان را به شما یاد دادیم. والدین می توانند یک یا چند راه مختلف از روش های پیشنهاد شده را انتخاب کرده و مطابق آن ها، حس مسئولیت پذیری را در فرزندان خود تقویت کنند.

همچنین برای آنکه ساده تر و سریع تر به اهداف خود که ایجاد و تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان است، دست یابید می توانید از یک مشاور کمک بگیرید. مشاور ها به دلیل دانش و تجربه ای که دارند می توانند بهترین راه های تقویت مسئولیت پذیری در فرزندانتان را برایتان شرح دهند.

پناه سبز

سوالات متداول.

• مسئولیت پذیری چیست و چرا برای نوجوانان مهم است؟

مسئولیت پذیری به معنای قبول و تحمل مسئولیت های خود است. این مفهوم برای نوجوانان مهم است زیرا کمک می کند از مواجهه با مشکلات و بلایای ناخواسته جلوگیری کنند و به رشد و توانمندی شخصی خود کمک کنند

• چگونه می توان مسئولیت پذیری در نوجوانان را تقویت کرد؟

برخی از راه های تقویت مسئولیت پذیری در نوجوانان عبارتند از: اعتماد به نوجوان، تعیین انتظارات، احترام گذاشتن به نوجوان، پاداش دادن به او و …