عزت نفس در نوجوانان | راه های افزایش عزت نفس

عزت نفس در نوجوانان مهم است زیرا به آن ها اجازه می دهد چیزهای جدید را امتحان کنند، خطرات سالمی را بپذیرند و مشکلات را حل کنند. عزت نفس به نوبه خود در یادگیری و توسعه آن ها سازنده خواهد بود و نوجوانان را برای آینده ای سالم و مثبت آماده می کند. یک جوان با عزت نفس سالم، به احتمال زیاد ویژگی های رفتاری مثبتی از خود نشان می دهد. اگر برای شما نیز سوال است که چگونه عزت نفس را بالا ببریم؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا عزت نفس در نوجوانان و راه های افزایش آن را بررسی کنیم.

تعریف عزت نفس

عزت نفس در واقع اعتماد به ارزش یا توانایی های خود است و شامل باورهای مربوط به خود (مثلاً من شایسته هستم) می شود. همچنین حالات عاطفی مانند پیروزی، ناامیدی، غرور و شرم را در بر می گیرد. عزت نفس، ارزیابی های مثبت یا منفی ما از خودمان است. در واقع همان احساسی که در مورد خود داریم.

عزت نفس یک ساختار روان شناختی جذاب است زیرا نتایج خاصی مانند پیشرفت تحصیلی، شادی، رضایت از ازدواج و روابط و رفتار مجرمانه را پیش بینی می کند. روانشناسان معمولاً عزت نفس را یک ویژگی شخصیتی پایدار می دانند، اگرچه تغییرات عادی و کوتاه مدت نیز وجود دارد.

عزت نفس در نوجوانان بسیار مهم است و می تواند تعیین کننده بسیاری از رفتارها و حالات آن ها باشد. به بیان دیگر عزت نفس همان نحوه ارزش گذاری و درک ما از خودمان است و بر اساس عقاید و باورهای ما در مورد خودمان شکل گرفته است. به همین دلیل تغییر آن می تواند دشوار باشد. عزت نفس می تواند بر طبق موارد زیر تعریف شود که:

خودتان را به عنوان یک شخص دوست داشته باشید و برای خود ارزش قائل شوید.
می توانید تصمیم بگیرید و خود را اثبات کنید.
نقاط قوت خود را بشناسید.
احساس می کنید که می توانید چیزهای جدید یا دشوار را امتحان کنید.
نسبت به خود مهربانی نشان دهید.
زمانی که نیاز دارید را برای خود اختصاص دهید.
باور کنید مهم و به اندازه کافی خوب هستید.
باور کنید لایق خوشبختی هستید.

عوامل کاهش عزت نفس در نوجوانان

عوامل کاهش عزت نفس در نوجوانان می ‌تواند به شکل ‌ها و عوامل مختلفی ظاهر شود. این عوامل ممکن است به صورت ترکیبی یا تنها عاملی باشند که در کاهش عزت نفس نوجوانان تأثیر دارند. در زیر تعدادی از این عوامل آورده شده است:

1 . فشارهای اجتماعی: فشارهای ناشی از همسالان، خانواده، و اجتماع می ‌توانند باعث کاهش اعتماد به نفس نوجوانان شوند. نمونه هایی از این فشارها شامل مسائل مربوط به ظاهر، عملکرد تحصیلی، وضعیت اجتماعی و …می شود.

2. تجربه‌ های منفی: تجربه‌ های نامطلوبی مانند تجربه ‌ی شکست، یا مشکلات در روابط اجتماعی می ‌توانند به کاهش عزت نفس منجر شوند.

3. مقایسه خود با دیگران: مقایسه‌ ی مداوم خود با دیگران، به ویژه در دوره‌ ی نوجوانی که فرد در جستجوی هویت و شناخت خود است، می‌ تواند به احساس کمبود و کاهش اعتماد به نفس منجر شود.

4. ضعف مهارت ‌ها: ناتوانی در اجرای وظایف و اهداف مورد انتظار، مانند مسائل تحصیلی، ورزشی یا هنری، می‌ تواند عزت نفس را تضعیف کند.

5. رسانه ‌ها و استانداردهای غیر واقعی: تصاویر و استانداردهای غیر واقعی از زندگی و ظاهر در رسانه‌ ها، به ویژه رسانه ‌های اجتماعی، می ‌توانند احساس کمبود را تشدید کرده و عزت نفس را کاهش دهند.

6. نقدهای داخلی منفی: انتقادهای مداوم و نقدهای منفی از خود و ترس از قضاوت دیگران می ‌توانند به کاهش اعتماد به نفس منجر شوند.

7. مشکلات خانوادگی: مشکلات در خانواده، مانند جدایی والدین، نزاع‌ های خانوادگی و فشارهای مالی، می ‌توانند به کاهش عزت نفس نوجوانان کمک کنند.

8. احساس عدم کنترل: احساس عدم کنترل بر زندگی و وقوع اتفاقات ناخواسته می ‌تواند به کاهش اعتماد به نفس منجر شود.

9. اختلالات روانی: اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال اضطراب اجتماعی می ‌توانند عاملی در کاهش عزت نفس باشند.

توجه داشته باشید که هر فرد ممکن است تحت تأثیر ترکیبی از این عوامل قرار گیرد و پاسخ به آن ها ممکن است متفاوت باشد. در صورتی که کاهش عزت نفس در نوجوانان، به شدت و به طور مداوم ادامه داشته باشد، بهتر است تا از متخصصین در حوزهٔ روانشناسی یا مشاوره کمک بگیرید.

تفاوت عزت نفس در نوجوانان دختر و پسر

عزت نفس بخش بزرگی از درک نوجوان نسبت به خودش است. در دوران نوجوانی، فرد پویا و مستعد تأثیرات درونی و بیرونی است. نقش های جنسیتی بر عزت نفس در نوجوانان تأثیر می گذارد. در حالی که اعتماد به نفس یک ویژگی کلیشه ای مردانه است، ارائه اعتماد به نفس توسط دختران، نقض نقش های جنسیتی سنتی تلقی می شود. بنابراین، جای تعجب نیست که پسران عزت نفس بالاتری نسبت به دختران دارند.

از طرفی پسرها بیشتر در موقعیت ‌هایی قرار می‌ گیرند که به رقابت، تعارض، قدرت و هیجان تشویق می شوند، جایی که دختران بیشتر با موقعیت ‌های صمیمیت، حمایت و نشخوار فکری مواجه می ‌شوند. در حالی که دختران تمایل به ایجاد احساسات مربوط به درونی کردن مشکلات دارند، پسران تمایل دارند احساسات مربوط به بیرونی کردن مشکلات را ایجاد کنند.

در نظر گرفتن بدن ایده آل برای مردان (عضلانی و لاغر) و زنان (لاغر) می تواند توضیح دهد که چرا دختران نوجوان نسبت به پسران نارضایتی بیشتری از بدن خود دارند. نارضایتی از بدن می تواند اثرات مضر عاطفی، روانی و فیزیولوژیکی داشته باشد. در دوران نوجوانی، به نظر می رسد که دختران نسبت به پسران در برابر اثرات منفی استرس بر سلامت روانی آسیب پذیرتر هستند. آن ها سطوح بالاتری از سازگاری، علائم افسردگی و اختلالات را از خود نشان می دهند.

نشانه های عزت نفس پایین در نوجوان

نوجوانی که عزت نفس پایینی دارد، به احتمال زیاد در مورد ارزش زندگی و ارزش خود به عنوان یک شخص، افکار منفی خواهد داشت. برخی از نشانه‌ های عمومی که نشان می‌ دهد عزت نفس در نوجوانان پایین است، عبارتند از:

اجتناب از موقعیت های جدید و استفاده نکردن از فرصت ها
احساس ناخواسته بودن و دوست داشتنی نبودن
سرزنش دیگران برای اشتباهات خود
ناتوانی در مقابله با سطوح عادی ناامیدی
خودگویی منفی و مقایسه با دیگران
ترس از شکست یا خجالت
مشکل در دوست یابی
سطوح پایین انگیزه و علاقه

اینکه فرد چه احساسی نسبت به خود دارد، نتیجه تجربیات و نحوه برخورد با موقعیت هاست. شایع ترین علل کاهش عزت نفس در نوجوانان عبارتند از:

والدین و افرادی که نقش موثری در زندگی آن ها دارند.
دوستانی که تاثیرات بدی دارند.
رویدادهای استرس زا در زندگی مانند طلاق
تروما یا سوء استفاده
عملکرد ضعیف در مدرسه یا اهداف غیر واقعی
اختلالات خلقی مانند افسردگی نوجوان
اضطراب
قلدری یا تنهایی
مسائل پزشکی

وقتی شخصی اعتماد به نفس پایینی داشته باشد، تمایل دارد از موقعیت هایی که فکر می کند خطر شکست، خجالت یا اشتباه در آن موقعیت ها، زیاد است، اجتناب کند. این موقعیت ها می توانند شامل کار، مدرسه، دوست یابی و انجام فعالیت های جدید باشند که همگی بخش های مهم زندگی سالم نوجوان هستند.

اگر عزت نفس پایین شناسایی و درمان نشود، می تواند منجر به بروز مشکلاتی شود:

مشکل در برقراری ارتباط یا مشکل در دوست یابی
حالات منفی مانند احساس غم، اضطراب، شرم یا عصبانیت
انگیزه کم
تصویر بدن ضعیف
فعالیت جنسی زودتر
نوشیدن الکل و یا مصرف مواد مخدر برای احساس بهتر

چطور عزت نفس در نوجوانان را بالا ببریم؟

برای افزایش عزت نفس و حمایت از فرزندتان می توانید، یک سری کارها انجام دهید. اما مهم است به یاد داشته باشید، عزت نفس در طول زمان به طور مکرر ایجاد می شود و تغییر می کند. اگر نوجوان شما فوراً علائم عزت نفس مثبت را نشان نمی دهد، لزوماً به این معنی نیست که شما کار اشتباهی انجام می دهید!

کارهایی که برای تقویت عزت نفس در نوجوانان می توانید انجام دهید عبارتند از:

ارتقای خودسازی

یکی از راه های افزایش عزت نفس در نوجوانان، ارتقای سطح خودشناسی و خوسازی است. نوجوانانی که برای تسلط بر یک مهارت تلاش می کنند، ممکن است به این نتیجه برسند که کاملاً شکست خورده اند. به عنوان مثال، نوجوانی که در ریاضیات مشکل دارد ممکن است تصمیم بگیرد باهوش نیست. یا نوجوانی که در تیم فوتبال شکست می خورد ممکن است تصمیم بگیرد هرگز در ورزش خوب نخواهد بود.

تعادل سالمی بین خودپذیری و خودسازی وجود دارد. به نوجوان خود بیاموزید که باید عیوب خود را بپذیرد و در عین حال برای بهتر شدن تلاش کند و به او بفهمانید که هنوز می تواند برای بهبود شرایط تلاش کند و دست از ناامیدی و برچسب زدن به خود بردارد.

برای ارتقای خودسازی در نوجوان خود، به او کمک کنید تا نقاط قوت و همچنین نقاط ضعف خود را شناسایی کند. سپس او را در تعیین هدف و حل مسئله مشارکت دهید تا بتواند در مناطقی که در آن مشکل دارد در جهت بهبود کار کند. مطمئن شوید اهدافی که تعیین می‌ کند قابل دستیابی و تحت کنترل او هست؛ سپس نقشه ‌ای برای چگونگی دستیابی به آن اهداف ترسیم کنید.

تلاش را به جای نتیجه تحسین کنید

به جای اینکه نوجوان خود را به خاطر کسب نمره خوب در امتحان تحسین کنید، او را به خاطر تمام مطالعه ای که انجام داده تحسین کنید. به عنوان مثال بگویید: تمام تمرین هایی که انجام داده ای نتیجه داده. به آن ها نشان دهید تلاش بسیار مهم است و اگر همیشه موفق نشوند اشکالی ندارد.

نوجوان شما می تواند تلاش خود را کنترل کند اما همیشه نمی تواند نتیجه را کنترل کند. قدردانی از انرژی و تلاش آن ها بسیار مهم است تا فکر نکنند فقط زمانی که موفق می شوند شایسته ستایش هستند. این امر می تواند بر عزت نفس در نوجوانان تاثیرگذار باشد.

مهارت قاطعیت را آموزش دهید

قاطعیت را احتمالا بتوان یکی از نشانه های عزت نفس در نوجوانان دانست. نوجوانان باید بدانند چگونه به شیوه ای مناسب صحبت کنند. یک نوجوان قاطع می تواند زمانی که درس های خود را درک نمی کند، درخواست کمک کند، نه اینکه به خود اجازه دهد عقب بماند. در ضمن نوجوانی که می تواند صحبت کند، کمتر در معرض بدرفتاری دیگران قرار می گیرد. این افراد زمانی که در معرض رفتار ناخوشایند قرار بگیرند، برای دفاع از خودشان صحبت می ‌کنند و می‌ توانند مستقیماً آنچه را که نیاز دارند بخواهند.

برای اینکه قاطعیت را به نوجوان خود بیاموزید، با صحبت در مورد تفاوت بین قاطعیت و پرخاشگری شروع کنید. به آن ها اجازه دهید بدانند که، قاطعیت به معنای ایستادن برای دفاع از خود با استفاده از صدای قوی و با اعتماد به نفس بدون بی ادبی یا فریاد زدن بر سر دیگران است. روش های دیگری برای افزایش قاطعیت در فرزندان وجود دارد که عبارتند از: اجازه دادن به آن ها برای انتخاب و تقویت حقوقی که دارند، به ویژه حق نه گفتن به هر چیزی که باعث ناراحتی آن ها می ‌شود. به کودکان و نوجوانان فرصت‌ های زیادی بدهید، تا مهارت ‌های قاطعیت خود را در خانه تمرین کنند. این کار را می توانید با پیشنهاد دادن کارها به آن ‌ها و حق آزادی بیان و نه گفتن به کارهایی که دوست ندارند؛ انجام دهید. این کارها نیز می تواند روی عزت نفس در نوجوانان اثرگذار باشد.

فرصت های جدید را تشویق کنید

انجام فعالیت های جدید، کشف استعدادهای پنهان و به چالش کشیدن خود، می تواند به افزایش اعتماد به نفس نوجوانان کمک کند. اما بسیاری از نوجوانان از شکست می ترسند و نمی خواهند خود را شرمنده کنند. نوجوان خود را تشویق کنید تا به یک باشگاه جدید بپیوندد، یک ساز موسیقی بنوازند، در کارهای داوطلبانه شرکت کنند یا شغلی پاره وقت پیدا کند. تسلط بر مهارت های جدید به آن ها کمک می کند تا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند. در نتیجه باعث افزایش عزت نفس در نوجوانان می شود. به علاوه، تعلق داشتن به یک گروه نه تنها فرصت های دوستی را برای آن ها فراهم می کند، بلکه می تواند به آن ها کمک کند احساس امنیت و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند.

الگوی عزت نفس در نوجوانان

نوجوان شما بر اساس آنچه شما انجام می دهید، نه آنچه شما می گویید، یاد می گیرد و رشد پیدا می کند. اگر در اظهارات انتقادی در مورد بدن یا توانایی های خود کوتاهی می کنید، به فرزندتان یاد می دهید دقیقا همین کار را انجام دهد. بنابراین، با نوجوان خود در مورد مواقعی که شجاع بوده اید یا کارهایی که در زندگی انجام داده اید، صحبت کنید. همه ی این موارد، نیازمند این است که والدین در ارتباط با نوجوان خود بتوانند به خوبی عمل کنند تا او نیز بتواند به والدین خود اعتماد کند.

ارزش گذاری درست را به او یاد دهید

اگر نوجوان شما تنها زمانی که در شبکه های اجتماعی مقدار معینی لایک دریافت می کند یا فکر می کند فقط با لباس خاصی تناسب اندام دارد، ارزش گذاری خود را بر روی چیزهای سطحی، شرایط بیرونی یا افراد دیگر انجام داده است و برای کسب رضایت آن ها تلاش می کند. به نوجوان خود کمک کنید تا ارزش گذاری درستی در زندگی خود انجام دهد. می توانید بر ارزش های خود تأکید کنید. به عنوان مثال به آن ‌ها کمک کنید تا متوجه شوند که مهربانی و صداقت بسیار مهم تر از لاغر یا جذاب بودن است. این عوامل به مرور زمان می تواند روی عزت نفس در نوجوانان اثرگذار باشد.

با راهنمایی های لازم، به فرزندان خود آزادی دهید

کنترل زیاد انتخاب ‌های نوجوان، فقط این را تقویت می ‌کند که نمی‌ توان به آن‌ ها برای تصمیم ‌گیری مستقل اعتماد کرد. مهم است که میزان آزادی مناسب را با راهنمایی های خود، متعادل کنید. به نوجوان خود فرصت های زیادی برای تمرین مهارت هایی که به او آموزش داده اید، ارائه دهید. بگذارید پیامدهای طبیعی را تجربه کنند و از اشتباهات خود درس بگیرند. با گذشت زمان، آن ها اعتماد به نفس بیشتری نسبت به توانایی خود در انتخاب های سالم پیدا می کنند.

به افزایش خودگویی مثبت کمک کنید

نجواهای درونی، روی عزت نفس در نوجوانان نقش به سزایی دارد. اگر آن ها همیشه به چیزهایی مانند من خیلی زشتم یا هیچ کس مرا دوست ندارد فکر می کنند، مطمئناً نسبت به خود احساس بدی خواهند داشت. به نوجوان خود بیاموزید خودگویی سالم داشته باشند. به تعداد زیادی از افکار نادرست اشاره کنید و به آن ها کمک کنید متوجه شوند، خشن بودن بیش از حد می تواند مضر باشد. به آن ها بیاموزید افکار غیرمنطقی مانند من شکست می خورم چون احمق هستم را با چیزهایی واقعی تر مانند من می توانم کلاس ریاضی را بگذرانم اگر سخت کار کنم، عوض کنند.

کلام پایانی

وقتی یک نوجوان اعتماد به نفس داشته باشد، توانایی ریسک کردن، تفکر خارج از چارچوب و رفتن به دنبال چیزهایی که در زندگی می خواهد را دارد. عزت نفس در نوجوانان ممکن است حتی به انعطاف پذیری آن ها کمک کند، به خصوص اگر آن ها این تصور را داشته باشند که حتی از سخت ترین چالش ها نیز عبور خواهند کرد. برای تقویت عزت نفس در نوجوانان خود، ایجاد اعتماد به نفس را به بخشی منظم از وظایف والدینی خود تبدیل کنید. به طور مداوم آن ها را به چالش بکشید، آن ها را تشویق کنید تا چیزهای جدید را امتحان کنند، و مهم تر از همه اینکه حتی زمانی که شکست می خورند به خودشان ایمان داشته باشند.

به نوجوانان خود در تعیین اهداف کمک کنید و سپس بزرگترین تشویق کننده آن ها باشید که بیشتر روی کار خود تمرکز کنند. با تلاش و ثبات، اعتماد به نفسی در نوجوان خود ایجاد می کنید که به او کمک می کند حتی سخت ترین شکست را پشت سر بگذارد. اگر متوجه شدید علیرغم تلاش‌ هایتان، نوجوان شما همچنان با اضطراب دست و پنجه نرم می‌ کند یا علائم افسردگی را دارد، در مورد نگرانی‌ های خود با پزشک صحبت کنید.

این احتمال وجود دارد عزت نفس پایین آن ها نتیجه یک مشکل سلامت روانی باشد. با درمان و مراقبت مناسب، آن ها می توانند با این چالش مقابله کنند و یاد بگیرند چگونه در این فرآیند اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. در نهایت بعد از انجام دادن راهکارهای بالا اگر به نتیجه نرسیدید بهتر است با یک روانشناس در زمینه افزایش عزت نفس در نوجوانان صحبت کنید. همچنین برای بهبودی ارتباط با نوجوان خود می توانید، دوره والدین مشاور را خریداری کنید و جواب بسیاری از مشکلات خود و راهکارهای آن ها پیدا کنید.

پناه سبز

سوالات متداول

عزت نفس چیست؟

برای افزایش عزت نفس در نوجوانان چه راه هایی وجود دارد؟

راه های مختلفی برای کمک به افزایش و بهبود عزت نفس در نوجوانان وجود دارد. این راه ها عبارتند از: ارتقای خودسازی، آزادی دادن به فرزندان، آموزش نجوای درونی مثبت به نوجوان، افزایش قاطعیت نوجوان، آموزش الگوبرداری درست و …