پرخاشگری نوجوان | دلایل پرخاشگری نوجوان با والدین+راه درمان

پرخاشگری نوجوان یکی از چالش های رفتاری است که در این سنین دیده می شود. در طی دوران نوجوانی در پی تغییرات جسمانی، عاطفی و روانی که در شخص نوجوان به وجود می آید، این تغییرات سبب ایجاد اختلالات موقت در اخلاق و ایجاد سردرگمی در فرد نوجوان می گردد. در نتیجه نوجوانان در این سنین به دنبال سردرگمی ذهنی و سوالات متعددی که در فکر و خیال آنان وجود دارد، به بررسی و ارزیابی نقش خود در خانواده و جامعه می پردازند.

در صورتی که نوجوان در پی این جستجو و کنجکاوی که در ذهن آن وجود دارد، پاسخ های رضایت بخشی که در فکر آنان وجود دارد را دریافت نکند، غالبا با بروز پرخاشگری نمود پیدا می کند. پرخاشگری تنها احساسی که بروز پیدا می کند نیست؛ کاهش اعتماد به نفس، ضربه روحی و…. سبب افزایش استرس و اضطراب در نوجوانان و با بد اخلاقی، بی ادبی و بی پروا بودن در  آن ها می شود.

تعریف پرخاشگری نوجوان

پرخاشگری رفتاری است که در بیشتر نوجوانان وجود دارد و در پاسخ به فشارها و استرس هایی است که در پی عوامل بیرونی به وجود آمده اند و نمی توان آن را به صورت کامل از بین برد. اما می توان آن را کنترل نمود. دوران نوجوانی باید به دقت مورد تحقیق و بررسی والدین قرار گیرد چرا که دوره بعدی که جوانی نام دارد به شدت متاثر از دوران نوجوانی و شرایطی است که نوجوان تجربه نموده است. توانایی های والدین در کنترل نوجوان امری بسیار حیاتی است. حمایت های مناسب و به موقع والدین از نوجوان، در داخل و بیرون از منزل می تواند کمک شایانی به نوجوان نماید. برای درک بهتر شرایط و عواملی که سبب بروز پرخاشگری نوجوان می گردد و راه های کنترل این شرایط؛ در ادامه به بررسی این دوران پرماجرا می پردازیم.

چه دلایلی موجب پرخاشگری نوجوان می شود؟

در طول سالیان طولانی، کارشناسان و روان شناسان به تحقیق و بررسی این دوران پر پیچ و خم پرداخته و شرایط و عوامل مختلف را مورد شناسایی و بررسی قرار داده اند و عواملی را سبب بروز پرخاشگری می گردند را معرفی نموده اند. از جمله عوامل مختلف در بروز پرخاشگری در نوجوانان می توان به  عوامل ذیل اشاره نمود.

1-فشار همسن و سالان

نوجوان در پی پاسخگویی به سوالات ذهنی خود تمایل شدیدی به عضو شدن در گروه های مختلف دارد و در صورتی که توسط همسن و سالان خود مورد پذیرش قرار نگیرند سبب ایجاد ناراحتی و سرخوردگی در آنان شده و در ادامه با رفتارهای پرخاشگرانه و عصبانیت بروز پیدا می کنند.

2-کاهش عزت نفس

برخی نوجوانان در پی شرایط اجتماعی دچار کاهش عزت نفس شده و تلاش می نمایند این کمبود عزت نفس را از طریق بروز پرخاشگری جبران نمایند.کمبود و کاهش اعتماد به نفس در نوجوانان، زمانی که در میان همسن و سالان خود قرار دارند به طور ویژه نمود پیدا می کند. بنابراین والدین باید به عزت نفس در نوجوانان و راه های افزایش آن توجه کنند.

3-فشار های روحی و عاطفی

از دست دادن عزیزان همچون پدر یا مادر یا خواهر و برادری که وابستگی زیادی به آن ها وجود دارد، طلاق و یا آزار و اذیت هایی که ممکن است درون خانواده یا در محیط اجتماعی و در کنار همسن وسالان او اتفاق بیفتد، پرخاشگری نوجوان و عصبی شدن او را به دنبال خواهد داشت. دعواهای مداوم بین پدر و مادر و اختلافات خانوادگی نیز می تواند سبب ایجاد فشارهای روحی و روانی شده با پرخاشگری خود را نمایان کند.

4-سوء استفاده

یکی دیگر از عواملی که سبب بروز پرخاشگری در نوجوانان می گردد، آزار جسمی یا جنسی است. تاثیری که سوء استفاده از خود بر جای می گذارد تا آخر عمر بر روح و روان فرد باقی می ماند. احساس شرمندگی، سرخوردگی، خشم و عصبانیت تحت تاثیر سوء استفاده جنسی و جسمی به وجود می آید. پرخاشگری در این مورد به این علت بروز می کند که فرد قادر نیست آن را با شخص دیگری مطرح نماید و به همین سبب سعی دارد احساس خود را از طریق پرخاشگری سرکوب نماید. برای جلوگیری از سوء استفاده های جنسی و انحراف آن ها، آموزش مسائل جنسی به نوجوانان می تواند اهمیت زیادی داشته باشد.

5-اختلالات روانپزشکی

در برخی نوجوانان ممکن است اختلالات روانپزشکی باعث ایجاد رفتار پرخاشگرانه گردد. از جمله این اختلالات می توان به اختلال دو قطبی، افسردگی، اسکیزوفرنی و اختلال هراس اشاره نمود.

6-اختلالات پزشکی

آسیب مغزی، سندرم تورت، صرع و عقب ماندگی ذهنی را می توان از جمله موارد اختلال پزشکی نام برد که سبب پرخاشگری نوجوان می شود. مسائل پزشکی تاثیر بسزایی را در رفتار های نوجوانان دارد که با معاینه پزشک و تشخیص به موقع آن، می توان بیماری را درمان نموده یا آن را تحت کنترل قرار داد.

7-اختلال های یادگیری

نوجوانانی که مبتلا به بیش فعالی یا اختلالات یادگیری هستند با مشکلاتی همچون کمبودهای عاطفی و اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند و این شرایط سبب می گردد تا نوجوان ما یک فرد عصبی و پرخاشگر باشد.

8-اعتیاد به مواد مخدر

بسیاری از نوجوانان به دلیل حس کنجکاوی که دارند به سمت مواد مخدر و الکل حرکت نموده و آن ها را آزمایش می کنند. از آن جایی که مواد مخدر همگی اعتیاد شدیدی را به دنبال خواهند داشت، سبب به دام افتادن نوجوانان شده و از آن جایی که دیگر نمی توانند از این دام خارج شوند، با رفتار پرخاشگرانه سعی در تخلیه احساسات خود دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون اعتیاد نوجوان می توانید روی لینک کلیک کنید.

9- تغییرات هورمونی

یکی از مهم ترین دلایل پرخاشگری نوجوان ، تغییرات هورمونی می باشد. در دوران نوجوانی و بلوغ ، افراد با تغییرات هورمونی زیادی روبه رو می شوند که همین امر باعث بروز خشم در آن ها می شود. در این سن عموما افراد با پرسش های مختلفی همچون هدف از زندگی کردن و … مواجه می شوند و ممکن است درباره مسائل گوناگون دچار تشویش و اضطراب شوند. به همین دلیل تمام این نگرانی ها را با خشم خود بروز می دهند.

10- حساسیت غذایی

مصرف مواد غذایی نیز می تواند بر خلق و خوی نوجوانان تاثیرگذار باشد. در واقع حساسیت غذایی می تواند عامل بسیاری از رفتارها همچون خشم، اضطراب، تحریک پذیری، خستگی و … شود. به همین دلیل سعی کنید به نحوه ی تغذیه فرزند خود دقت داشته باشید و تا جای ممکن مصرف مواد غذایی آلرژی زا را به حداقل برسانید.

پرخاشگری نوجوان چه پیامدهایی دارد؟

پرخاشگری در نوجوانان پیامدهایی را نیز به دنبال خواهد داشت؛ عمده ترین پیامدی پرخاشگری دارد مربوط به اختلالات جسمی و روانی است.  احساس گناه نمودن نیز دیگر از پیامدهای پرخاشگری در نوجوان است این موضوع سبب می گردد تا افکار دیگری همون حس طرد شدگی، خیال پردازی های غلط و غیر واقعی و همچنین غیر عادلانه بودن جامعه و دنیا در ذهن نوجوانان پرورش پیدا کند.

گسستگی روابط میان والدین و هم سالان

پرخاشگری نوجوان در گذر زمان می تواند سبب گسستگی روابط و ایجاد شکاف در رابطه میان والدین و همسالان گردد. این موضوع در ادامه سبب بروز گوشه گیری و انزوا در محیط خانواده، اجتماع و در جمع هم نوعان مانند مدرسه می گردد.

آسیب به بافت های مغزی

پرخاشگری نوجوان و عصبی بودن او به صورت دائم سبب آسیب به بافت های مغزی و عصبی شده و سبب می گردد تا در طولانی مدت نوجوان ما، به این حالت پرخاشگری عادت نموده و در برخورد با افراد دیگر نیز آن را ابراز نماید که مشکلات متعددی را به دنبال خواهد داشت. شخص بزرگسالی که از زمان نوجوانی خود دچار استرس و اضطراب بوده و با پرخاشگری آن را ابراز می نموده  و هیچگونه توجهی نیز به آن نمی شده است؛ در ارتباط با همکاران و همسر و فرزندان خود دچار مشکل می شود.

پرخاشگری با فشاری که بر اعصاب بدن وارد می نماید، ضعف اعصاب را در دوران پیری به دنبال دارد و ضعف اعصاب نیز بیماری های بسیار دیگری همچون اختلال معده و روده، تیک عصبی و… را در پی خواهد داشت.

تاثیر محیط زندگی و تحصیل بر پرخاشگری نوجوان

محیط خانوادگی که نوجوان ما در آن رشد می نماید و روزانه با آن درگیر است بسیار در آینده ایشان تاثیر خواهد داشت. در خانواده هایی که والدین در آن مدام در حال مشاجره هستند یا در مواردی که کودک فرزند طلاق است؛ پرخاشگری بسیار شایع بوده و نوجوان ما سعی دارد تا حس کمبود محبت و فشار روحی خود را از طریق پرخاشگری رفع نماید.

کاهش اعتماد به نفس

کاهش اعتماد به نفس نیز یک مورد دیگر است،  نوجوانی که در محیط خانواده، محبت مورد نظر را دریافت نمی نماید و مدام تحت فشار های روحی و روانی است به تبع آن در محیط تحصیل و مدرسه نیز دچار مشکل می گردد. نوجوان ما در برخورد با هم کلاسی ها و همسن و سالان خود به دلیل کاهش اعتماد به نفسی که در وی اتفاق افتاده است نیز دچار مشکل و اختلال می گردد و با آنان نیز درگیر می شود.

پرخاشگری نوجوان با هم کلاسی ها، عمده ترین رفتاری است که او از خود بروز می دهد. از طرف دیگر درگیر شدن با هم کلاسی ها و مورد قبول واقع نشدن در بین همسن و سالان باعث می گردد تا نوجوان احساس سرخوردگی نماید و پرخاشگر گردد.

رفتار صحیح والدین با نوجوان پرخاشگر

حال چه کنیم تا نوجوان ما پرخاش ننماید یا کم تر دچار پرخاشگری گردد؟ برای رسیدن به این مهم باید چندین نکته را مد نظر داشت که در ذیل به آن ها اشاره می نماییم.

1-مراجعه نمودن به مشاور

بهترین و موثر ترین راه برای درمان و کنترل پرخاشگری نوجوان، صحبت نمودن با فرد متخصص و دارای تجربه در این زمینه است. صحبت نمودن با مشاور سبب می گردد تا نوجوان ما نسبت به وضعیت رفتاری خود در خانواده و محیط اجتماعی بیرون توجیه شده و مسئولیت رفتار های خود را بر عهده بگیرد در راستای حل آنان تفکر نماید.

2-صحبت نمودن در محیط خانوادگی

ایجاد یک جلسه کوچک خانوادگی و صحبت نمودن پیرامون موضوع پرخاشگری توسط نوجوان ما می تواند تا حد زیادی به حل مشکل کمک نماید. بدین ترتیب با برگزاری جلسه خانوادگی هم موضوع پرخاشگری مورد بررسی قرار می گیرد و هم سبب تقویت محبت و بنیان خانواده می گردد.

3-قرارداد های رفتاری

راه دیگر برای کنترل پرخاشگری در نوجوانان تنطیم نمودن قرار دادهای رفتاری بین والدین و نوجوانان است. بدین صورت که برای رفتار مختلف که از سوی نوجوان ما بروز پیدا می کند پاداش یا تنبیه ، تعیین گردد. برای رفتار های مثبت، پاداش های مشخصی را تنظیم نمایید و برای رفتارهای بد و پرخاشگرانه، تنبیه خاصی را ذکر نمایید. با انجام این روش نوجوان ما ضمن کنترل نمودن اعمال و رفتار خود، آموزش می بیند در شرایط مختلف چگونه رفتار کند و مسئولیت اعمال و رفتار خود را بر عهده بگیرد.

4-قوانین داخل خانه تنظیم کنید

 قوانین شفافی را برای محیط خانه خود تعیین نموده و در وهله اول خود به آن ها پایبند باشید. با پیروی از این روش، نوجوان ما به این موضوع پی خواهد برد مجموعه ای از قوانین در محیط خانه جاری بوده و باید از آن ها پیروی نماید و دست به پرخاشگری نزند.

5-ایجاد حس اطمینان و امنیت

با برقراری رابطه صمیمی و دوستانه با نوجوانان می توان عوامل مختلفی که باعث بروز پرخاشگری نوجوان می گردد را شناسایی کرده و برای آن راه حل هایی اندیشید. با به وجود آمدن حس اطمینان و امنیت، نوجوانان از بسیاری از خطراتی که در اجتماع وجود دارد مصونیت پیدا می کند.

راه های کنترل خشم در نوجوان پرخاشگر

برای بهبود ارتباط  با نوجوان  و کنترل خشم و عصبانیت در نوجوان چندین روش توسط مشاورین و افراد متخصص در این زمینه پیشنهاد شده است که به بیان آن ها خواهیم پرداخت. پیش از آنکه روش های کنترل پرخاشگری نوجوان را بیان کنیم باید به این نکته تاکید نماییم که پاسخ دادن به نوجوان با پرخاشگری و درخواست از او برای عدم بروز خشم و پرخاشگری، دقیقا نتیجه عکس داده و نوجوان ما به هیچ عنوان به حرف های ما  توجه نخواهد کرد.

• تلاش کنید تا بسیار آرام و با حوصله با موضوع برخورد نمایید. قوی بودن بدون اینکه به خشم متوسل شوید تاثیری دو چندان خواهد داشت.
• هرگز به چشم های آن ها خیره نشوید و اجازه دهید که ایشان فضایی را برای خارج شدن از حالت پرخاشگری داشته باشند.
• تمرینات تنفسی را به نوجوان خود بیاموزید. نفس عمیق بکشید و چند ثانیه نگه دارید و آن را برای 5 دفعه تکرار کنید.
• هرگز مانند یک نوجوان بی تجربه با ایشان صحبت نکنید، این رفتار که در مقابل پرخاشگری وی دست پاچه شده و دچار اضطراب شوید سبب مب گردد تا نوجوان عصبانیت را به عنوان راه فراری برای مشکلات خود برگزیند.
• هنگام مشاهده پرخاشگری نوجوان به او فرصت بدهید که تا در مورد عمل خود فکر کند، به عنوان مثال به وی بگویید که در رابطه با مشاجره و پرخاشگری پیش آمده نیم ساعت دیگر بر گشته و با وی صحبت می کنید.
• سعی کنید علت پرخاشگری نوجوان خود را پیدا کنید.
• ابدا او را با فرد دیگری مقایسه نکنید.
• از ویژگی های مثبت او در جمع تعیریف کنید.
• سعی کنید به حریم خصوصی او احترام بگذارید.

انجام دادن توصیه های فوق می تواند کمک شایانی را به بهبود روابط شما و نوجوانانتان نموده و مشکل پرخاشگری در ایشان را کنترل نماید.

سوالات متداول

• دلایل پرخاشگری نوجوان چیست؟

دلایل مختلفی برای عصبانیت و پرخاشگری نوجوان وجود دارد که عبارتند از: کمبود عزت نفس، فشار هم سالان، فشارهای روحی و عاطفی، اعتیاد نوجوان به مواد مخدر، اختلالات روانپزشکی و پزشکی.

• والدین چه کارهایی برای کنترل خشم نوجوان می توانند انجام دهند؟

صحبت در محیط خانواده، مراجعه به مشاور، ایجاد حس اطمینان و امنیت، تنظیم یک سری قرارداد و قوانین در خانه و خانواده